Mối quan hệ lớn cần được nhận diện, xử lý hài hòa trong giai đoạn phát triển mới

Báo cáo tại buổi nghiệm thu Đề tài: “Nghiên cứu mối quan hệ giữa Nhà nước, thị trường và xã hội trong quản lý phát triển xã hội ở Việt Nam” (mã số KX.01.50/16-20) diễn ra mới đây, PGS.TS Nguyễn Chí Hiếu, Tạp chí Cộng sản chủ nhiệm Đề tài cho biết: Đây là vấn đề khoa học nhưng mang tính thực tiễn cấp bách, cần có những nghiên cứu chuyên sâu và có tính hệ thống. Bởi lẽ, nhận thức đầy đủ và xử lý hài hòa mối quan hệ giữa nhà nước, thị trường và xã hội trong quản lý phát triển xã hội ở Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030 là một vấn đề rất cơ bản trong quản lý phát triển xã hội, cần phải được nghiên cứu thỏa đáng và từ đó, mới có thể đề ra được những giải pháp, chính sách can thiệp hợp lý, nhằm quản lý và phát triển xã hội hài hòa, bền vững.

Theo PGS.TS Nguyễn Chí Hiếu, sau 35 năm đổi mới, các quan điểm và cách tiếp cận của Đảng và Nhà nước ta về xử lý mối quan hệ giữa nhà nước, thị trường và xã hội trong quản lý phát triển xã hội tuy đã được thường xuyên điều chỉnh, đổi mới nhưng chưa thực sự thích ứng với quá trình nhận thức thực tiễn và chưa theo kịp với những biến đổi nhanh chóng về nhiều mặt ở trong nước và trên thế giới.

Vì vậy, cần làm rõ các thể chế xã hội, cơ cấu xã hội, tâm lý xã hội,… trong quan hệ với nhà nước và thị trường với cả vai trò thúc đẩy và điều tiết lẫn nhau trong một trình độ phát triển mới. 

Một trong những kết quả nổi bật của Đề tài: “Nghiên cứu mối quan hệ giữa Nhà nước, thị trường và xã hội trong quản lý phát triển xã hội ở Việt Nam”chính là đã xác định rõ vị trí, vai trò, chức năng, mối quan hệ ba bên giữa nhà nước, thị trường và xã hội nói chung và ở Việt Nam nói riêng. 

Cả lý luận và thực tiễn đều cho thấy, cấu trúc mối quan hệ ba bên giữa nhà nước, thị trường và xã hội là mối quan hệ ba bên không hoàn toàn cân xứng. Bởi vì, trong mối quan hệ này, Nhà nước có vị trí, vai trò của cả một hệ thống tổ chức nhà nước gồm các cơ quan nhà nước từ Trung ương đến địa phương để thực hiện quyền hành pháp, lập pháp và tư pháp, dưới sự lãnh đạo của Đảng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân. Trong khi đó, thị trường chủ yếu có vị trí, vai trò định hướng, quy định và điều tiết hành vi, hoạt động trao đổi, mua bán, giao dịch của các bên tham gia thị trường, trong đó “Nhà nước” dưới hình thức tổ chức là các cơ quan nhà nước và xã hội dưới hình thức là các công dân, “người dân” có thể đóng vai người mua, người tiêu dùng và cả người cung cấp những sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ nhất định. 

Đề tài đã đạt được kết quả mới trong nghiên cứu lý thuyết, làm rõ khung phân tích mối quan hệ giữa nhà nước, thị trường và xã hội trong quản lý phát triển xã hội ở Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030. Đặc biệt, đã cho thấy quan điểm và cách tiếp cận của Đảng, Nhà nước Việt Nam về xử lý mối quan hệ giữa nhà nước, thị trường và xã hội trong quản lý phát triển xã hội ở nước ta hiện nay.

Công trình có tính ứng dụng cao

PGS.TS Nguyễn Chí Hiếu, chủ nhiệm đề tài báo cáo

PGS.TS Nguyễn Chí Hiếu cũng cho biết, một kết quả quan trọng của đề tài nữa là: qua nghiên cứu cho thấy, trong thực tế 35 năm đổi mới vừa qua đã xuất hiện sự điều chỉnh, hoán đổi, chuyển giao trách nhiệm giữa Nhà nước, thị trường và xã hội đối với các nội dung thuộc lĩnh vực quản lý phát triển xã hội ở Việt Nam. 

Nhóm nghiên cứu đã có được kết quả khảo sát thực trạng xử lý mối quan hệ này trong thực tiễn, từ đó có được nhận thức về mối quan hệ giữa nhà nước và thị trường trong quản lý phát triển xã hội tổng thể, cũng như trong một số chiều cạnh xã hội chủ yếu; rút ra được cái nhìn sâu sắc về tính phù hợp; độ vênh; tác động đa chiều và hệ lụy phát sinh của chúng. Đây là kết quả, cơ sở hết sức quan trọng cho những đề xuất của ban chủ nhiệm đề tài về những kiến nghị, giải pháp xử lý hài hòa mối quan hệ giữa nhà nước và thị trường trong quản lý phát triển xã hội ở Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030. 

Phát biểu ý kiến nhận xét tại buổi nghiệm thu, các thành viên hội đồng đều đánh giá cao kết quả đề tài đạt được. TS. Nguyễn Văn Cường, Ủy viên phản biện của Hội đồng nhận xét, đề tài có độ chính xác cao, phân tích có lớp lang, bày tỏ được quan điểm, chính kiến của nhóm thực hiện. 

Theo TS. Nguyễn Văn Cường kết quả của đề tài tương đối tốt, nên chuyển đến các cơ quan có thẩm quyền để thể chế hóa thành chính sách, luật pháp cụ thể.

TS. Bùi Văn Huyền cho rằng, đây là công trình có kết quả tốt và có tính ứng dụng cao. Đề tài đã sử dụng các phương pháp như: phương pháp phân tích và tổng hợp, phương pháp điều tra xã hội học, phương pháp nghiên cứu dự báo, phương pháp phân tích chính sách,… để làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn của mỗi quan hệ giữa nhà nước, thị trường và xã hội trong quản lý phát triển xã hội tại Việt Nam hiện nay, phân tích được cơ hội, thách thức, dự báo khả năng hài hòa mối quan hệ “ba bên”, phát huy đầy đủ vai trò nhà nước, thị trường và xã hội trong quản lý phát triển xã hội đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030.

Kết quả nghiên cứu đề tài này sẽ góp phần tạo hiệu quả kinh tế ở tầm chính sách chung, vì đề xuất được các kiến nghị giải pháp, hướng tới hoàn thiện hệ thống chính sách, nhất là chính sách vĩ mô, nhằm phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa theo hướng hiện đại, đầy đủ, hội nhập quốc tế, tạo cơ sở phân bổ hợp lý nguồn lực, phát huy tốt vai trò của các chủ thể thị trường, gắn kết với nhà nước và xã hội thành một phức thể thống nhất để phát triển xã hội và đất nước trong giai đoạn mới. 

Bài, ảnh: Huyền Minh