Cục trưởng cục Sở hữu trí tuệ Tạ Quang minh cho biết  như trên tại diễn đàn  khu vực “Mối quan hệ hợp tác giữa trường đại học và doanh nghiệp nhằm thúc đẩy chuyển giao công nghệ” được tổ chức trong 2 ngày (từ 2-4/11) tại Hà Nội.

"Tắc nghẽn" thương mại hóa kết quả nghiên cứu của trường ĐH

Cục trưởng cục SHTT khẳng định, các trường Đại học giữ vai trò hàng đầu trong việc thúc đẩy sự phát triển của khoa học và công nghệ. Trong những năm gần đây, vấn đề mà Việt Nam phải đối mặt là làm thế nào để đảm bảo sự giàu có của kiến thức và công nghệ đã được tạo ra ở trong trường đại học có thể được chuyển giao cho ngành công nghiệp để xã hội nói chung  và các doanh nghiệp địa phương nói riêng, có thể hưởng lợi từ hoạt động thực hành chuyên môn khoa học và công nghệ ở trường đại học.

Nhưng trên thực tế là các kết quả nghiên cứu quan trọng đã không đến được xã hội do kết quả của sự tắc nghẽn trong việc thương mại hóa kết quả nghiên cứu của trường đại học, dẫn đến sự quan tâm ngày càng tăng trong việc tìm kiếm các khuôn khổ phù hợp nhất để thúc đẩy quan hệ đối tác  trường đại học - doanh nghiệp về chuyển giao công nghệ, cục trưởng chia sẻ.

Nghiên cứu công nghệ sinh học tại Viện KH&CN Việt Nam (Ảnh: Phương Hoàn)

Vì vậy, trong quá trình hợp tác, quyền sở hữu trí tuệ được xác định là một công cụ quan trọng tạo ra sự khích lệ ưu đãi cần thiết để chuyển giao kết quả nghiên cứu của các trường đại học cho ngành công nghiệp. Số liệu thống kê của Việt Nam và một số quốc gia đã cho thấy sự tăng lên đáng kể về ứng dụng bằng sáng chế của các trường đại học đệ trình trong những năm qua.

Bên cạnh đó nhiều chính phủ quốc gia đã ban hành các chính sách và sáng kiến riêng của họ để khuyến khích sự hợp tác trường đại học - ngành công nghiệp về chuyển giao công nghệ, và chính trường đại học chấp nhận chính sách sở hữu trí tuệ và đã thành lập các Văn phòng chuyển giao công nghệ quản lý quyền sở hữu trí tuệ của mình trong quá trình chuyển giao công nghệ.

Ở Việt Nam, quan hệ đối tác giữa các trường đại học và ngành công nghiệp đã được thiết lập trong thời gian dài và tồn tại dưới nhiều hình thức khác nhau, chắng hạn như chia sẻ thông tin khoa học và công nghệ, hợp tác trong nghiên cứu và phát triển, tổ chức các sự kiện khoa học và công nghệ.

Tuy nhiên, việc chuyển giao công nghệ từ các trường đại học cho doanh nghiệp trong hình thức thương mại hóa các kết quả nghiên cứu vẫn đang phải đối mặt do thiếu khung khổ pháp lý, các sản phẩm sáng tạo và năng lực hạn chế của các bên có trách nhiệm liên quan.

Đồng quan điểm trên, Tổng Giám đốc WIPO Geoffrey Onyeam nhấn mạnh, tất cả chúng ta đều nhận thức thực tế rằng các trường đại học, nói chung, là một nguồn chính của ý tưởng và như vậy chiếm một vai trò tiềm năng rất lớn trong đổi mới nâng cao trong tất cả các nước.

Ở một số nước, họ là một máy phát điện chính của nghiên cứu và đổi mới cung cấp nguồn nhân lực, môi trường và các cơ hội nghiên cứu và phân tích cũng như sự sáng tạo có thể được nuôi dưỡng.

Một ví dụ rõ ràng rất gần với cuộc sống hàng ngày của chúng ta, là Google, công cụ tìm kiếm tất cả chúng ta đi đến thông tin về bất kỳ vấn đề đơn giản hay phức tạp. Các thuật toán đó là cốt lõi của công cụ tìm kiếm này đã được phát triển trong môi trường đại học khi người sáng lập, Larry Page và Sergey Brin là những sinh viên tốt nghiệp trong chương trình máy tính tiến sĩ Khoa học Stanford thực hiện công việc trên dự án Thư viện kỹ thuật số của Stanford...

Sự công nhận này đã làm tăng các sáng kiến trong bản chất của các khuôn khổ chính sách nơi mà SHTT là một yếu tố quan trọng và học tập cấp bằng sáng chế là trọng tâm chính.

Có ba mô hình khác nhau trong đó có một liên quan đến một khuôn khổ SHTT cho phép các trường đại học giữ lại quyền pháp lý từ các kết quả nghiên cứu được tài trợ công. Các nước như Brazil, Trung Quốc, Đan Mạch, Kenya, Nhật Bản, Đức, Na Uy, Thái Lan, Vương quốc Anh, Mỹ…đã thiết lập các khuôn khổ về SHTT như vậy.

Một xem xét tài liệu cho thấy các trường đại học truyền thống là nơi để giáo dục đại học và nghiên cứu cơ bản đang ngày càng thay đổi phạm vi của nghiên cứu học tập được đánh dấu bởi một di chuyển từ khoa học thăm dò đối với thương mại có lợi nhuận R & D (nghiên cứu và triển khai).

Đây là một biểu hiện rằng các trường đại học đã khẳng định bản thân với một vai trò lớn hơn vượt ra ngoài giáo dục tinh khiết. Đối với ngành công nghiệp tư nhân, cách tiếp cận này cắt giảm chi phí và thời gian dành cho nghiên cứu bên trong công ty và mở rộng phạm vi của công nghệ có sẵn cho công ty để theo đuổi các cơ hội kinh doanh.

Sử dụng SHTT thúc đẩy chuyển giao công nghệ

Theo cục trưởng Tạ Quang Minh, trong những năm qua Việt Nam đã tạo ra một khung khổ pháp lý với hàng loạt các văn bản quy phạm pháp luật, như Luật Khoa học và Công nghệ, Luật Chuyển giao công nghệ và đặc biệt là Luật Sở hữu trí tuệ, và các quy định của chúng để tiếp tục thúc đẩy chuyển giao công nghệ giữa các trường đại học và ngành công nghiệp.

Cục trưởng Cục SHTT Tạ Quang Minh

Một số cải cách đã được ban hành như cơ chế về chuyển đổi các tổ chức/ viện nghiên cứu công sang các tổ chức tự hoạt động và tổ chức tự trang trải về tài chính, phát triển thị trường công nghệ và cơ chế khác liên quan đến các hoạt động đổi mới của các trường đại học và các viện nghiên cứu. Các tổ chức đó phải tự chi trả  cho sự hợp tác giữa trường đại học và ngành công nghiệp đối với việc chuyển giao công nghệ.

Với sự ủy quyền của cơ quan quản lý nhà nước về sở hữu trí tuệ, văn phòng đã tiến hành các hoạt động khác nhau bằng cách sử dụng các công cụ SHTT để tăng cường sự hợp tác giữa trường đại học và ngành công nghiệp, góp phần thúc đẩy chuyển giao công nghệ.

Những hoạt động này bao gồm cung cấp thông tin sáng chế, công bố các sáng chế phát minh bởi các trường đại học, tổ chức đào tạo nâng cao năng lực sáng tạo của các trường đại học và các hoạt động phối hợp với bên ngoài  về sự hợp tác của họ.

Vì vậy, trong thời gian tới, Cục Sở hữu trí tuệ có kế hoạch thành lập một Trung tâm Hỗ trợ Phát triển SHTT đặt tại Khu công nghệ cao Hòa Lạc, dịch vụ chính của Trung tâm  là hỗ trợ việc sử dụng và khai thác thông tin sáng chế và thương mại hóa công nghệ, v.v, cho các doanh nghiệp, các tổ chức khoa học công nghệ, và các trường đại học.

Đối với WIPO, một tổ chức dành riêng cho việc thúc đẩy đổi mới và sáng tạo và quyền sở hữu trí tuệ như một công cụ để phát triển, WIPO thực hiện các chương trình khác nhau và mở rộng các hình thức khác nhau hỗ trợ tập trung vào các trường đại học và viện nghiên cứu trong việc sử dụng hiệu quả của SHTT.

Một số ví dụ về các dự án đó là: Hỗ trợ Phát triển của SHTT và Chính sách đổi mới, WIPO Học viện đào tạo các chương trình, WIPO Đại học Sáng kiến Chương trình và các chương trình xây dựng năng lực khác nhau chẳng hạn như trong các lĩnh vực chính sách SHTT và quản lý công nghệ. Theo chương trình này WIPO xây dựng năng lực, công cụ cấp phép, soạn thảo bằng sáng chế dẫn sử dụng, một công cụ kiểm toán SHTT, trong số những thứ khác, có sẵn.

Khẳng định điều này ông Geoffrey Onyeam nói: Rất sớm, một cuốn sách hướng dẫn mới về "Chính sách SHTT thể chế và thủ tục quản lý Công nghệ cho các trường đại học và tổ chức R & D" sẽ được phát hành cho nhà quản lý công nghệ của trường đại học và R & D tổ chức với thông tin và hướng dẫn bổ ích khi thực hiện SHTTT trong trường đại học.

Đặc biệt là chính sách chuyển giao công nghệ sẽ đảm bảo quản lý phù hợp và hiệu quả của một danh mục đầu tư SHTT của các trường đại học, trong đó làm rõ các vấn đề quan trọng như quyền sở hữu SHTT, yêu cầu tiết lộ, thủ tục, doanh thu chia sẻ và tiếp thị, ...

Q. Hoa